DSÖ ve T.C. Sağlık Bakanlığı'na göre, lohusalık döneminde erken müdahale postpartum kanama (PPH) riskini %40, postpartum depresyonu (PPD) %30 azaltır. Bu rehberde lohusalık evreleri, kanama yönetimi, mental sağlık taraması, beslenme, egzersiz ve 2025 yeni yönergeleri bilimsel verilerle açıklanır.

Lohusalık dönemi, doğum sonrası annenin fiziksel ve duygusal toparlanma süreci olup, dünya genelinde maternal ölümlerin %20'sini postpartum komplikasyonlar oluşturur. DSÖ 2025 Postpartum Hemoraji Kılavuzu'na göre, PPH lohusalık ölümlerinin %25'ini tetikler; Türkiye'de maternal mortalite oranı 2000'lerden beri %60 azalarak 17/100.000'e inmiştir. Cochrane derlemeleri (2024), düzenli lohusalık izleminin komplikasyonları %35 azalttığını gösterir. Bu rehber, DSÖ, ACOG, FIGO ve T.C. Sağlık Bakanlığı 2024-2025 Lohusalık Bakım Protokolü'ne dayanır.

Lohusalık Evreleri ve Fiziksel Değişimler

Lohusalık, doğum sonrası 6 haftayı kapsar ve üç evrede ilerler:

1. İlk 24 Saat (Erken Lohusalık): Uterus involüsyonu başlar; kanama (lochia rubra) normalde <500 ml. PPH riski en yüksek (%10).
2. 1-7 Gün (Akut Dönem): Lochia serosa (pembe akıntı); anemi taraması zorunlu. DSÖ 2025, oral demir takviyesini (60 mg/gün) önerir.
3. 2-6 Hafta (Gecikmiş Dönem): Lochia alba (beyaz akıntı); pelvik taban güçlendirme başlar. Toplam iyileşme %80'i 4. haftada tamamlanır (ACOG 2024).

Türkiye'de lohusalık kontrolleri %85 kapsama ulaşmış; hedef %95 (T.C. Sağlık Bakanlığı 2025).

Postpartum Kanama (PPH) Yönetimi ve 2025 Güncellemeleri

PPH, doğum sonrası >500 ml kan kaybıdır; DSÖ-FIGO-ICM 2025 Kılavuzu, erken tanı için klinik işaretleri (nabız >110, şok) vurgular. Önleme:

• Antenatal: Anemi tedavisi (IV demir, %20 mortalite azalır).
• Doğum Sonrası: Oksitosin (10 IU IM), traneksamik asit (1 g IV, 30 dk içinde; %40 etkinlik).
• Yasaklar: Rutin epizyotomi ve erken kordon kesimi (<1 dk).

Türkiye'de PPH insidansı %5; yeni yönergelerle %15 düşüş beklenir (Lancet Global Health 2025).

Mental Sağlık ve Postpartum Depresyon (PPD)

PPD, lohusalıkta %15-20 oranında görülür; Türkiye'de %12 (Edinburgh Skalası ile tarama). Risk faktörleri: Planlanmamış gebelik (%4 kat artış), aile öyküsü. DSÖ 2025, ilk 6 haftada rutin taramayı zorunlu kılar; erken emzirme desteği PPD'yi %25 azaltır.

• Semptomlar: Sürekli üzüntü, anksiyete, bebekle bağ kuramama.
• Tedavi: Bilişsel davranışçı terapi (%70 etkinlik), SSRI'ler (sertralin, emzirmeye uyumlu).

Türkiye'de ulusal hotline (Alo 183) erişimi %80 artırılmış (2025).

Beslenme, Egzersiz ve Günlük Bakım

Lohusalıkta ekstra 500 kcal (protein 70 g/gün); demir (18 mg), kalsiyum (1000 mg) takviyesi anemiyi %50 önler. Egzersiz: Haftada 150 dk yürüyüş/yoga, Kegel egzersizleri (%60 iyileşme).

• Yasaklar: Ağır kaldırma (6 hafta), cinsel ilişki (4-6 hafta), alkol/kafein (>200 mg).
• Destek: Ten tene temas, aile desteği; memnuniyet %85 artırır.

Türkiye'de anne dostu hastane programı emzirme oranını %70'e çıkarmış (2025).

Örnek Lohusalık Menüsü (1. Hafta)

Kahvaltı: Yulaf + süt + fındık (300 kcal).
Ara: Yoğurt + meyve (150 kcal).
Öğle: Mercimek çorbası + tavuk + sebze (400 kcal).
Ara: Peynir + tam tahıl (200 kcal).
Akşam: Balık + pilav + salata (400 kcal).
Gece: Bitki çayı (100 kcal).
Toplam: ~1550 kcal, demir odaklı.

Riskli Durumlar ve Acil Müdahale

• Kanama >1 ped/saat veya ateş >38°C → Acil.
• Yorgunluk, solukluk (anemi) → Kan testi.
• Depresyon semptomları → Uzman.

DSÖ 2025, "kanguru bakımı"nı lohusalıkta genişletir; preterm annelerde %30 fayda.

Bu haber Sağlık Haber editörleri tarafından hazırlanmıştır. Kaynaklar: DSÖ Postpartum Hemoraji Kılavuzu 2025, ACOG Postnatal Care 2024, T.C. Sağlık Bakanlığı Lohusalık Protokolü 2025, Lancet Global Health 2025.