Hipertansiyonu Kontrol Altında Tutmanın 6 Bilimsel Yolu
Hipertansiyonu Kontrol Altında Tutmanın 6 Bilimsel Yolu: 2025 Güncel Kılavuzu
Hipertansiyon (yüksek tansiyon), “sessiz katil” olarak bilinir çünkü çoğu zaman belirti vermez. DSÖ 2025 Raporu: Türkiye’de 18 yaş üstü yetişkinlerin %32’sinde hipertansiyon var; sadece %45’i tedavi altında. Erken müdahale ile kalp krizi riski %25, inme riski %35, böbrek yetmezliği riski %50 azaltılabilir.
1. Evde Doğru Tansiyon Ölçümü (ESC/ESH 2025)
- Zamanlama: Sabah uyanır uyanmaz ve akşam yatmadan önce, 1-2 dk ara ile 2 ölçüm.
- Pozisyon: Oturur pozisyonda, sırt destekli, kol kalp hizasında, manşet üst kol çevresine tam oturan.
- Hedef Değerler (Ev Ölçümü):
- Normal: <135/85 mmHg
- Hipertansiyon: ≥135/85 mmHg (3 ayrı günde doğrulanmalı)
Cihaz: Omron, Beurer gibi ESH onaylı dijital manşetli cihazlar tercih edin. Bilekten ölçüm önerilmez (hata payı +%15).
2. Tuz Kısıtlaması: Günde 5 g’a Düşürün (DSÖ 2025)
Türkiye’de günlük tuz alımı ortalama 15 g – DSÖ hedefi 5 g. Her 1 g tuz azaltımı sistolik basıncı 1-2 mmHg düşürür.
| Gıda | Tuz İçeriği (1 porsiyon) | Alternatif |
|---|---|---|
| 1 dilim beyaz peynir (30 g) | 1.2 g tuz | Tuzsuz lor |
| 1 kase çorba (market) | 2.5 g tuz | Ev yapımı, tuzsuz |
| 10 zeytin | 1.8 g tuz | Siyah zeytin (suda bekletilmiş) |
3. DASH Diyeti + Potasyum Artışı
DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension): Günde 4-5 porsiyon meyve/sebze, 2-3 porsiyon tam tahıl, haftada 2 kez balık.
- Potasyum hedefi: 3500-4700 mg/gün → muz, ıspanak, avokado, kuru kayısı.
- Etki: 4 haftada sistolik basınç ortalama 11 mmHg düşer.
4. Haftada 150 Dakika Egzersiz (T.C. Sağlık Bakanlığı 2025)
Önerilen Aktiviteler:
- Hızlı tempolu yürüyüş (30 dk x 5 gün)
- Bisiklet (haftada 2-3 kez)
- Yüzme veya su aerobiği (eklem dostu)
Not: Egzersize başlamadan önce EKG + doktor onayı alın (özellikle 50 yaş üstü veya risk faktörü varsa).
5. İlaç Uyumu ve Kombinasyon Tedavisi
- İlk tercih: ACE inhibitörü/ARB + kalsiyum kanal blokeri (ör. losartan + amlodipin).
- Uyum oranı: Türkiye’de %55 → hatırlatma uygulamaları (Medisafe, MyTherapy) kullanımı %30 artırır.
- Yan etki takibi: Ödem, öksürük, baş dönmesi → hemen doktora bildirin.
6. Stres Yönetimi ve Sigara Bırakma
- Mindfulness meditasyonu: Günde 10 dk → kan basıncı 4-7 mmHg düşüş.
- Sigara: Bırakma sonrası 1 yılda kalp krizi riski %50 azalır.
- Alkol: Erkeklerde ≤2, kadınlarda ≤1 kadeh/gün.
Hipertansif Kriz: Acil Durum Belirtileri
112’yi arayın eğer:
- Tansiyon ≥180/120 mmHg + baş ağrısı, bulanık görme, göğüs ağrısı
- Nefes darlığı, burun kanaması, bilinç bulanıklığı
2025 Yeni Yönergeler Özeti
- Evde ölçüm zorunlu: Doktor ziyareti öncesi 7 gün kayıt.
- Tele-tıp takibi: Aylık online kontrol (T.C. Sağlık Bakanlığı pilot projesi).
- Polipil: Tek hap içinde 3 ilaç (yeni kombinasyonlar piyasada).
Sonuç: Hipertansiyon kontrol edilebilir bir hastalıktır. Günlük 3 adım: tansiyon ölç, tuzu azalt, hareket et. Sağlıklı bir kalp için bugünden başlayın!
Kaynaklar: DSÖ 2025 Küresel Hipertansiyon Raporu, ESC/ESH 2025 Hipertansiyon Kılavuzu, T.C. Sağlık Bakanlığı Kardiyovasküler Hastalıklar Önleme Programı
Bu haber Sağlık Motivasyonu Editörleri tarafından hazırlanmıştır.