Hamilelik, anne ve bebeğin sağlığı için beslenmenin en kritik olduğu dönem. DSÖ verilerine göre, dünyada her yıl 20 milyon düşük doğum ağırlıklı bebek doğuyor; bunun %60’ı yetersiz beslenmeden kaynaklanıyor. Türkiye’de gebelikte anemi oranı %35; düzenli takip ve takviye ile %80 önlenebiliyor. Bu rehber, Amerikan Obstetri ve Jinekoloji Koleji (ACOG), Avrupa Perinatoloji Derneği (EAP) ve T.C. Sağlık Bakanlığı 2024 Gebelik Takip Protokolü’ne dayanıyor.

1. Trimester: Folik Asit ve Erken Gelişim

İlk 12 hafta, bebeğin organları oluşur. Folik asit (400 µg/gün) nöral tüp defektlerini %70 önler.

• Kaynaklar: Yeşil yapraklı sebzeler, mercimek, portakal, takviye tablet.
• Demir: 27 mg/gün; kırmızı et, ıspanak, kuru kayısı.
• Kaçınılacak: A vitamini fazlalığı (karaciğer, fazla takviye), çiğ et, pastörize olmayan süt.

Bulantı için zencefil çayı (günde 1 g) güvenli ve etkili.

2. Trimester: Kemik ve Beyin Gelişimi

Bebek hızla büyür; kalsiyum (1000 mg) ve D vitamini (600 IU) şart.

• Kalsiyum: Süt, yoğurt, badem, susam.
• Omega-3 (DHA): Haftada 2 kez somon, uskumru (200 mg/gün).
• Protein: 70-100 g/gün; tavuk, yumurta, baklagiller.

Kafein 200 mg ile sınırlı (2 fincan kahve); fazla kafein düşük riskini artırır.

3. Trimester: Doğuma Hazırlık

Son 3 ayda demir ihtiyacı artar (30 mg/gün). Kabızlık için lif (25-30 g) ve bol su (3 litre).

• Lif kaynakları: Tam tahıl, kuru erik, armut.
• D vitamini: Güneş ışığı + takviye; kemik gelişimi için kritik.
• Yasaklar: Alkollü içecek, sigara, çiğ balık (listeria riski).

Haftalık 3-5 porsiyon balık güvenli; cıva düşük türler (somon, sardalya) tercih edilmeli.

Günlük Örnek Menü (2. Trimester)

• Kahvaltı: Yulaf + süt + ceviz + muz
• Ara: Yoğurt + çilek
• Öğle: Izgara tavuk + bulgur pilavı + brokoli
• Ara: Badem + portakal
• Akşam: Somon + tatlı patates + yeşillik salata

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

• Şiddetli bulantı (günde 5+ kusma)
• El-ayak şişmesi, baş ağrısı (preeklampsi işareti)
• Kanama, kasık ağrısı
• Bebek hareketlerinde azalma (28. haftadan sonra)

Bu haber Sağlık Haber editörleri tarafından hazırlanmıştır. Kaynaklar: ACOG Nutrition During Pregnancy 2024, T.C. Sağlık Bakanlığı Gebelikte Beslenme Rehberi 2024, WHO Antenatal Care Guidelines 2023.